TY - JOUR JF - srtc-amar JO - 3 VL - 2 IS - 4 PY - 2014 Y1 - 2014/11/01 TI - TT - پنجره‌ی جمعیتی در ایران؛ هدیه یا وام؟ N2 - دورانی که نزدیک به ۷۰ درصد از جمعیت یک کشور در سنین ۱۵‑۶۴سال قرار می‌گیرد، به تعبیر جمعیت‌شناسان پنجره‌‌ی جمعیتی[1] و به تعبیر اقتصاددانان هدیه[2] یا موهبت جمعیتی نامیده می‌شود. پنجره‌ی جمعیتی از ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی قابل بررسی است. آنچه در کشور ما از اهمیت خاصی برخوردار است مسئله ساختار سنی نامتناسبی است که حاصل دوره‌ی افزایش جمعیت[3] دهه‌ی شصت می‌باشد. برآمدگی هرم سنی مربوط به موالید دهه‌ی شصت در مقاطع زمانی مختلف چالش‌هایی را در مسیر توسعه ایجاد می‌کند که به نوبه‌ی خود می‌تواند فرصت‌هایی طلایی را نیز برای کشور خلق نماید. «عبور برآمدگی هرم سنی، در مقاطع سنین جوانی، میانسالی و کهن‌سالی موجب ظهور مسائل و مشکلاتی در عرصه‌ی برنامه‌ریزی‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و... کشور می‌شود که بررسی هرکدام موضوع پژوهش مستقلی خواهد بود؛ از جمله موضوعات مورد توجه برای بررسی‌های جمعیت‌شناختی، پدیده‌ی سالمندی جمعیت است که از هم اکنون توجه پژوهش‌گران و برنامه‌ریزان را به خود جلب نموده است ولی به نظر می‌رسد مشکلات مربوط به گذار موالید از سنین جوانی و میانسالی که سنین طلایی فعالیت می‌باشند و خصوصاً با توجه به تعریف فعالیت اقتصادی جای بررسی‌‌های بیشتری دارد، چرا که در صورت عدم برنامه‌ریزی‌های مناسب و کارا برای موج عرضه‌ی نیروی کار جوان و جویای کار به بازار تقاضای کار به جای استفاده از مزایای این موهبت جمعیتی، شاهد بروز اثرات مخرب پدیده‌ی جوانان بیکار با توجه به ویژگی‌های سنین جوانی، خواهیم بود» (قدرت، ۱۳۹۱). آن‌چه بر اهمیت بررسی این دوران می‌افزاید سالمندی مفرط جمعیت در آینده و تقریباً زمانی است که برآمدگی هرم سنی وارد سنین سالمندی می‌شوند. «جمعیت ایران در آستانه‌ی سرشماری سال ۱۳۸۵وارد دریچه‌ی [پنجره‌ی] جمعیتی شده و این پنجره‌ی جمعیتی حدود چهار دهه باز می‌ماند و در حدود سال ۱۴۲۵بسته خواهد شد. پس از بسته شدن پنجره‌ی جمعیتی، جمعیت ایران به سوی پیری مفرط و بی‌سابقه در تاریخ جمعیتی کشور پیش خواهد رفت»(سرایی، ۱۳۸۸، ۳۳). آنچه باید به آن توجه داشت سالمندی جمعیت است که در آینده تجربه خواهد شد و با توجه به ورود متولدین سال‌های میانه‌ی دهه‌ی شصت به سنین سالمندی، تجربه سالمندی جمعیت سریع و اثر گذار خواهد بود. اگر برای جمعیت مزبور در سنین طلایی فعالیت، کار مناسب و با چشم‌انداز زمان بازنشستگی مهیا نشود، ورود آنان به سنین سالمندی، کشور را با مشکلات غیر قابل جبرانی مواجه خواهد کرد. [1] Demographic Window [2] Demographic Gift [3] Baby Boom SP - 9 EP - 12 AD - UR - http://amar.srtc.ac.ir/article-1-66-fa.html ER -