خانوار کوچک‌ترین واحد اجتماعی است و از این جهت که اعضای یک خانوار لزوماً با یکدیگر نسبت خویشاوندی ندارند از خانواده متمایز می‌شود. در معیار بین‌المللی خانوار شامل افرادی است که در امرار معاش و خوراک اصلی روزانه شریک و سهیم هستند.

در مجموعه‌ی اصول و توصیه‌های سازمان ملل برای سرشماری‌های نفوس و مسکن (۲۰۱۰) تعریف خانوار به‌صورت زیر بیان شده است:

 »مفهوم خانوار براساس ترتیباتی است که برای اشخاص به طور فردی یا گروهی اتخاذ کرده‌اند تا غذا و سایر نیازهای زندگی خود را تأمین نمایند. خانوار ممکن است:

الف- یک نفره باشد، یعنی یک نفر در مورد تأمین غذا و سایر نیازهای زندگی خود بدون شرکت هیچ فرد دیگری چاره‌اندیشی کند.

ب- چند نفره باشد، یعنی گروهی مرکب از دو نفر یا بیش‌تر با هم زندگی می‌کنند با هم در مورد تأمین غذا و سایر نیازهای زندگی خود چاره‌اندیشی کنند. اشخاص عضو این گروه ممکن است درآمدهایشان را بین خود تقسیم کند و بودجه مشترکی در حدی بزرگ‌تر یا کوچک‌تر داشته باشند. این افراد ممکن است دارای رابطه‌ی خویشاوندی باشند یا نباشند و یا ترکیبی از خویشاوند و غیرخویشاوند باشند.«

بر اساس تعریف مرکز آمار ایران  در مورد انواع خانوارها، خانوارمعمولی از چند نفر تشکیل می‌شود که با هم در یک اقامتگاه زندگی می‌کنند، با یکدیگر هم خرج هستند و معمولاً با هم غذا می‌خورند. در مواردی خانوار معمولی می‌تواند یک‌نفره باشد.«

با توجه به اهمیت ساختار خانوار و تغییرات آن طی نیم قرن اخیر، این مطالعه با استفاده از نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن کشور به بررسی تحولات خانوار می‌پردازد. مطالعه‌ی آمار و ارقام حاکی از آن است که از سال ۱۳۳۵ تاکنون تحولات عمده‌ای در ساختار خانوار ایرانی بوجود آمده است. افزایش تعداد جمعیت جوان منجر به افزایش تعداد ازدواج‌ها و در نتیجه تشکیل خانواده‌های نوپا و مستقل هسته‌ای شده، در نتیجه بعد و رشد خانوار را تحت تأثیر قرار داده است. در دهه‌ی اخیر با شکسته شدن خانوارها، کوچک‌تر شدن متوسط بعد خانوار و در نتیجه روند افزایشی رشد خانوارها مشاهده می‌شود.