زمستان جمعیتی
|
فاطمه ربیعی |
|
|
مقدمه: (3977 مشاهده) |
بحران انفجار جمعیت در مباحث جمعیتی قرن حاضر دیگر معنی ندارد، بالعکس کاهش میزان موالید، جهان را به سمت بحران کمبود جمعیت میبرد که تحت عنوان »زمستان جمعیتی۱«، یا اصطلاحاً »قحطی موالید۲« شناخته شده است. طرفداران این دیدگاه معتقدند با ادامهی روند فعلی کاهش موالید که در اکثر نقاط دنیا دیده میشود، در آیندهی نزدیک با تعداد محدود فرزند روبهرو خواهیم شد. عواقب درازمدت زمستان جمعیتی به اندازهی »زمستان هستهای۳« که در دههی ۱۹۸۰مصطلح شد و به افزایش مصیبتبار جنگ هستهای مربوط میشود، ویرانگر و مخرب است.
طی ۴ دههی گذشته تعداد خانوادههای سالم و با ثبات رو به کاهش است و جوامع مختلف را با نوعی عدم تعادل در زمینههای مختلف از جمله تعداد و ساختار جمعیت، مواجه کرده است. ثبات جمعیتی زمانی بهوجود میآید که در جمعیت یک منطقه هیچگونه افزایش یا کاهشی مشاهده نشود. چنانچه در سیاستهای جمعیتی ثابت ماندن تعداد جمعیت و باقی ماندن جمعیت در وضعیت موجود مد نظر باشد، زنان در طول دوران باروری خود باید بهطور متوسط ۲٫۱ فرزند بهدنیا آورند.
کاهش جهانی میزان موالید سرنوشت ملل مختلف و آیندهی جوامع را در قرن بیست و یکم تحت تأثیر قرار داده است. میزان موالید در ۵۰ سال گذشته به نصف کاهش پیدا کرده است ولی علیرغم کاهش میزان باروری همچنان شاهد افزایش جمعیت جهان هستیم. دلیل اصلی افزایش جمعیت، اثرات باقیمانده از رشد جمعیت دهههای ۵۰ و ۶۰ میلادی و بالا رفتن امید زندگی در اکثر کشورها است. وضعیت فعلی افزایش جمعیت را میتوان به یک ماشین بدون بنزین تشبیه کرد که در سرازیری همچنان به حرکت خود ادامه میدهد ولی سرانجام متوقف خواهد شد. با شرایط فعلی باروری، پیشبینی میشود در چند دههی آینده تعداد جمعیت افت چشمگیری پیدا کند. کاهش جمعیت در تعدادی از کشورها آغاز شده است و در آینده به نقطهای خواهد رسید که این کاهش سرعت پیدا میکند. در اکثر این کشورها کاهش جمعیت یک واقعیت پذیرفتهشده است.
میتوان گفت که آیندهی جمعیتی کشورها در میزان باروری فعلی آنها منعکس است. در حال حاضر میزان باروری کل در ۱۱۶ کشور که ۴۴ درصد جمعیت کل دنیا را به خود اختصاص دادهاند، پایینتر از سطح جایگزینی است. طی ۴۰ سال گذشته تعداد فرزندان خانوار کاهش چشمگیری داشته است. درحال حاضر پایینترین سطح باروری در کشورهای اروپایی دیده میشود، از 10 کشوری که کمترین باروری را دارند 9 کشور در اروپا هستند. باروری کل در اروپا به طور متوسط برابر ۱٫۶ فرزند بوده و هیچ کشوری در این منطقه از میزان باروری بالای سطح جانشینی برخوردار نیست. همانطور که جدول۱ نشان میدهد، میزان باروری کل در کشورهای آلمان و رومانی در سال ۲۰۱۴ به ترتیب ۱٫۴ و ۱٫۳ فرزند است. در روسیه، میزان باروری کل از ۲٫۴ در سال ۱۹۹۰ به ۱٫۶ فرزند در سال ۲۰۱۴ رسیده و در کمتر از ۲۵ سال به نصف تقلیل پیدا کرده است. جمعیت فعلی روسیه ۱۴۵ میلیون نفر است و پیشبینی میشود تا سال ۲۰۵۰ بیش از ۲۵ میلیون نفر از جمعیت خود را از دست بدهد. در این کشور تعداد سقط جنینها در سال بیش از تعداد موالید است. در کشورهای آسیایی روند موالید کاهشی بوده ولی در تعداد زیادی از آنها هنوز باروری بالاتر از سطح جایگزینی است.
|
|
واژههای کلیدی: زمستان جمعیتی، انفجار جمعیت، زمستان هستهای، قحطی موالید |
|
متن کامل [PDF 415 kb]
(1173 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
عمومى
|
|
|
|
|
ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|