بین دین و اعتقادات مذهبی و زندگی اجتماعی انسان رابطه‌ی مستقیمی وجود دارد. اهمیت دین در حدی است که مضامین و مفاهیم آن در سبک زندگی انسان اثرگذار است. دین بر شاخص‌های مختلف اجتماعی از جمله رشد جمعیت تأثیر می‌گذارد. سرزمین  پهناور ایران با تاریخچه‌ای بسیار کهن در ادوار مختلف تاریخی دین‌های مختلفی را تجربه نموده است. به بیانی دیگر، تاریخ ایران آکنده از اختلاط و اتفاق میان عقاید و آرا و دین و دولت است. به عبارتی سرزمین ایران در طول تاریخ دارای جمعیت‌ها، نژادها و حکومت‌های متعددی بوده است که برخی از آن‌ها مهاجرین یا مهاجمینی از سرزمین‌های دیگر بوده‌اند. مردم ایران قبل از اسلام، ادیانی مانند زرتشت، مانوی و ... نیز داشته‌اند و بعد از آمدن اسلام هم مسلمان بوده‌اند. آخرین دینی که به ایران وارد شده، دین اسلام بوده است. به این ترتیب پس از تشکیل دولت صفویان همواره »تشیع« آیین رسمی ایران بوده ‌است.

بر اساس اصل دوازدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، »دین رسمی ایران اسلام و مذهب اثنی اعشری است. این اصل الی‌الابد غیر قابل تغییر است و مذاهب دیگر اسلامی اعم از حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی و زیدی دارای احترام کامل می‌باشند و پیروان این مذاهب در انجام مراسم مذهبی، طبق فقه خودشان آزادند و در تعلیم و تربیت دینی و احوال شخصیه (ازدواج، طلاق، ارث و وصیت) و دعاوی مربوط به آن در دادگاه‌ها رسمیت دارند و در هر منطقه‌ای که پیروان هریک از این مذاهب اکثریت داشته باشند، مقررات محلی در حدود اختیارات شوراها بر طبق آن مذهب خواهد بود، با حفظ حقوق پیروان سایر مذاهب«. بر اساس اصل سیزدهم همین قانون »ایرانیان زرتشتی، کلیمی و مسیحی تنها اقلیت‌های دینی شناخته می‌شوند که در حدود قانون در انجام مراسم دینی خود آزادند و در احوال شخصیه و تعلیمات دینی بر طبق آیین خود عمل می‌کنند«.

بنا بر این در ایران غیر از اسلام، سه دین دیگر وجود دارد که جزو اقلیت‌های دینی بوده و به رسمیّت شناخته شده‌اند. این ادیان عبارت‌اند از: زرتشتیان، کلیمیان، مسیحیان.

یکی از منابع مهم تولید داده در مورد دین در ایران نتایج سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن می‌باشد. بدیهی است از طریق این اطلاع می‌توان توزیع جمعیت را بر حسب دین به دست آورد. از دیگر کاربردهای اطلاعات دین بررسی موضوعات اجتماعی و جمعیتی بر حسب ادیان است. علاوه بر این آگاهی از تعداد جمعیت ادیان، ابزار نیرومندی برای برنامه‌ریزی در مسائل سیاسی است. به‌عنوان مثال به‌منظور تعیین تعداد نمایندگان اقلیت‌ها در مجلس شورای اسلامی با استفاده از نتایج سرشماری‌ها در مورد تعداد جمعیت به تفکیک ادیان قابل حصول است.

لذا نویسنده در این مختصر سعی می‌نماید تا با استفاده از نتایج سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن، روند تغییرات جمعیتی ایران از حیث دین را طی نیم قرن اخیر به تصویر بکشد.